حاکمیت خدمات بالینی (1)

این پمفلت برای آگاهسازی و انتقال مبانی حاکمیت بالینی بطور فشرده و مختصر به کارکنان بیمارستان توسط دفتر بهبود کیفیت و حاکمیت خدمات بالینی بیمارستان شهدای تجریش تنظیم گردیده است.

حاكميت خدمات باليني يعني چه؟

چارچوبي که درآن سازمان هاي ارايه کننده خدمت در قبال بهبود دايمي کيفيت پاسخگو بوده و با ايجاد محيطي که درآن تعالي درخدمات باليني شکوفا مي شود به صيانت از استانداردهاي عالي خدمت مي پردازند.

n        برای اطمینان از اینکه موضوع کیفیت مراقبت های سلامت، با استفاده از بالاترین استانداردهای مراقبت ممکن در قلب این خدمات  جای دارد.

n         کمک به جلوگیری از اشتباهات در مسیر ارایه خدمات

n       استفاده بهینه از منابع محدود

n       افزایش اعتماد عمومی به خدمات بیمارستانی

به عبارت دیگر حاکمیت خدمات بالینی بکارگیری ساز وکارهای حاکمیتی برای انجام کار درست، درزمان مناسب و به شیوه ای صحیح  برای بیمار حائز شرایط در مکانی مناسب و برای کسب حداکثر نتایج بالینی مورد نظر می باشد.

اهداف استقرار حاكميت خدمات باليني

·         افزایش سطح ایمنی بیماران در مواجهه با خطرات احتمالی ناشی از مداخلات پزشکی

·         افزایش میزان اثربخشی مداخلات بالینی و کاهش خطاهای طبی

·         ارتقاء مشارکت بیمار و جامعه در فرآیندهای درمانی و پاسخگویی به ایشان

·         ارتقاء توانمندیها و مهارتهای بالینی مبتنی بر شواهد پرسنل حوزه درمان

·         بالا بردن سطح کیفیت خدمات و رضایت بیماران

·         شناسایی و تعیین  استانداردهای بالینی و پرکردن فاصله وضعیت موجود تا استاندارد

سیستم طب ملی انگلستان مدل هفت محوری را جهت حاکمیت بالینی بکار گرفته است که به عنوان مدل منتخب برای استقرار این سیستم در وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشکی ایران برگزیده شده است:

این هفت محور شامل:

·         مشارکت بیمار و جامعه

·         مديريت ريسك و ايمني بيمار

·         اثربخشی بالینی

·         ممیزی بالینی

·         استفاده از اطلاعات

·         کیفیت خدمات

·         آموزش و توسعه نیروی انسانی

1.        مشارکت بیمار و جامعه:

موضوعات اساسی در تامین مشارکت بیمار و جامعه برای بیمارستان ها عبارتند از:

فرهنگ سازی برای پرسنل برای نفی این باورهای نادرست و جایگزین سازی آن با ارزشهای مثبت که در آن بیمار مهم ترین رکن و محور خدمات باشد.   

برای تحقق این هدف نیاز به ساز و کارهای زیر داریم:

·         روشی پایا و موثر برای شنیدن صدای بیمار بصورت فعال  حین بستری و پس از آن

·         فرآیندی مستمر و تاثیرگذار بر روش های بیمارستان برای اندازه گیری و تحلیل رضایت بیمار وشکایات وی

·         انتقال اطلاعات مورد نیاز به بیماران برای آگاهی از حقوق، امکانات، توانمندی تیم بالینی و طرح درمان

·         گماردن واحدهای متولی و افراد مسئول برای پاسخگویی به نیازهای آموزشی، اجتماعی، حقوقی و فردی بیمار حین بستری و دوره مورد نیاز پس از آن

·         نظر سنجیهای اجتماعی و فردی از بیماران برای بهبود روال مدیریت بیمارستان درمنطقه تحت پوشش

·         برگزاری نشستهای هم اندیشی و ارزیابی از موفقیتها و چالشهای بیمارستان با جمعیت تحت پوشش

·         مرجع آنلاین یا صندوق فعال اخذ و به اشتراک گذاری تجربیات مهم بیماران از دوری بستریشان در بیمارستان

2.       مديريت ريسك و ايمني بيمار

خطا ها یا اشتباهاتی که توسط گروه پزشکی رخ می دهد و می توانند منجر به آسیب به بیمار گردند، یا تا مرز آسیب به بیمار پیش روند  خطاهای پزشکی نامیده می شوند. این خطاها شامل  اشتباهات تشخیصی، اشتباهات در تجویز دارو و روشهای درمانی، اشتباه در پروسیجر جراحی، اشتباه در استفاده از فنآوری و تجهیزات، اشتباه در تفسیر تست های پاراکلینیک  می گردند.

بیش از 90% موارد خطا مربوط به مشکلات سازمانی نظیر  فرهنگ، رویه های  مدیریت، ساختار، فرآیند و هماهنگی های درون بیماستان است و کمتر از 10% با مشکلات فردی و تجهیزات رابطه دارد. برای مدیریت خطا های پزشکی گام های زیر پیشنهاد می گردد:

-         عوامل مشوق سازمانی را برای گزارش دهی و رفع خطاها در نظر بگیریم.

- شناسایی خطاها و تشخیص موارد جدی آنها (Sentinel Event) ها  بویژه در بخشهای پرخطر نظیر اورژانس

- بررسی موارد جدی آسیب بطور جداگانه طراحی فرآیند رفع مشکل در مدت معین ( کمتر از یک هفته).

- ثبت و گزارشدهی داوطلبانه یا اجباری خطا ها توسط پرسنل بدون ذکر نام و یا قصد تخریب آنها

- طبقه بندی و تحلیل گزارشات خطا بطور مقطعی( هر سه ماه یکبار) و شناسایی عوامل کلیدی مسبب آنها بویژه در ابعاد کاری و سیستمی

- رفع عوامل مسبب و تاثیرگذار بر وقوع خطا و ایجاد آسیب

- اندازه گیری میزان تاثیر راه حل های بر کاهش آسیب ها

برای اعمال سیاست های ایمنی در بیمارستان توجه به نکات زیر ضروریست:

·         محیط حامی ایمنی که مدیریت و کارکنان بیمارستان را نسبت به ایمنی بیمار آگاه، مسئول وپاسخگو می شمارد،  آموزش و ترویج یابد.

·     کمیته ایمنی بیمار با رئوس کاری نظیر مدیریت خطر و ریسک ، بازخوانی و تحلیل خطاها و تهیه گزارشات 6 ماهه وقایع ناخواسته، ایمنی تجهیزات و وضعیت ایمنی بیمار در بیمارستان تشکیل گردد.

·    اهداف، برنامه ها و شاخصهای ایمنی بیمار در بیمارستان تدوین و مستند گردند و شیوه ارزیابی و پایش آن مشخص گردد.

·        فرآیند گزارشدهی خطا توسط فرد خطاکار و دیگر اعضای تیم بالینی تدوین و در فرمت مربوطه مرسوم و متداول نمایید.

·    برای گزارشدهی خطا ترس و واهمه ای از تنبیه افراد وجود نداشته باشد و پاسخگویی و تشویق  تیم بالینی جایگزین تشویق، تنبیه و پاسخگویی فردی  شود.

·        اقدامات منتهی به اصلاح زمینه های خطاها را ثبت، ساماندهی و  نتایج را در رفع مشکل پایش نمایید.